Alles over libellen en hoe je deze aantrekt in je tuin!

Libellen zijn net zo belangrijk voor een ecologische balans in je tuin als andere insecten. Over de achteruitgang van de Libellen stand wordt niet veel gesproken. Helaas is het aantal Libellen wereldwijd sterk afgenomen. Dit komt voornamelijk door de afname van natte gebieden (wetland). Het aantrekken van Libellen in je tuin is dus van groot belang. Bovendien zijn Libellen nuttig voor de ecologische balans in je tuin. Lees snel verder en ontdek alles over Libellen en hoe je ze aantrekt.

Hoe ziet de levenscyclus van de Libellen in elkaar?

Libellen zijn een aparte groep van insecten die een onvolledige gedaanteverwisseling hebben. Dit betekend dat larven van libellen na elke vervelling steeds iets meer op imago’s (volwassen libellen) gaan lijken, zonder dat het ‘bouwplan’ drastisch verandert. Bij libellenlarven is bijvoorbeeld de vleugelaanleg al duidelijk zichtbaar. Dit is een verschil met bijvoorbeeld vlinders en kevers, die een volledige gedaanteverwisseling met popstadium hebben.

Ei 

Volwassen Libellen zetten eitjes af in of vlak bij het water. Dit kan op het water in de bodem of op water en oeverplanten zijn. Deze eitjes zijn minder dan een millimeter en de vorm is afhankelijk van de soort. Dit kan langgerekt, ovaal, of bijna rond van vorm zijn. Soorten die hun eitjes in planten afzetten (endofytische ei-afzet) hebben langgerekte eitjes, terwijl soorten die hun eitjes in het water of op de oever afzetten (exofytische ei-afzet) . Libellen leven het langst als larven voordat ze de Libellen worden die wij kennen. 

Als een  libellen eitje uitkomt verschijnt eerst de zogenaamde prolarve, dit is een klein wormachtig diertje en heeft nog een ei huid om zich heen.  Een prolarve verplaatst zich met spartelende bewegingen naar de plek waar die als larve opgroeit. Vaak zwemt deze naar de oever of de plek waar de larve als eitje is afgezet, meestal planten. Bij eitjes die los in het water zijn afgezet is deze fase dus al direct bereikt. Eenmaal aangekomen op de plaats van bestemming vervelt de prolarve en verschijnt het jonge larfje, dat zich vrij kan bewegen, kan eten en kan groeien.

Libellenlarven

Libellenlarven zijn uitstekende jagers en eten waterdiertjes die kleiner zijn dan de larven zelf. Naast dat de larven zelf diertjes eten zijn ze ook favoriet bij vissen, amfibieën, waterkevers, waterwantsen, watervogels, enzovoorts. Ze trekken dus ook weer andere dieren aan, wat zorgt voor een ecologisch evenwicht in de tuin. 

Libelle Larven vervellen net als andere insecten met regelmaat en dit wordt een larvaal stadium genoemd. Het is afhankelijk van de soort en de ontwikkelingsduur maar over het algemeen brengt een larve negen tot zeventien larvale stadia door voordat hij volwassen is. 

Het stadium waarin een Libelle een larve is duurt langer dan dat de Libelle leeft zoals wij hem kennen. De meeste larven leven een tot twee jaar voordat ze een Libelle worden. Al zijn er ook soorten die drie tot vijf jaar onder water leven voordat ze een volwassen Libel worden. Er zijn ook enkele uitzonderingen en dan hebben Libellen twee generaties per jaar dan is het larvenstadium in een paar maanden voltooid. 

Een volgroeide larve heeft nog een stadium te gaan alvorens deze een volwassen Libel wordt ook wel imago genoemd. Dit noemen we ook wel uitsluipen en een Libelle heeft daarna nog even tijd nodig voordat deze kan uitvliegen. De totale levensduur van een imago varieert van een tot enkele weken bij juffers en enkele weken tot twee maanden bij grotere libellen. Dit is dus veel korter dan het larvenstadium. De weersomstandigheden hebben een grote invloed op de werkelijke levensduur.

Wat is het verschil tussen een Libelle en een juffer?

Er zijn twee ordes onder de Libelle orde en deze bestaan uit de : juffers (onderorde Zygoptera, hetgeen ‘gelijkvleugeligen’ betekent) en de ‘echte’ libellen (onderorde Anisoptera, hetgeen ‘gelijkvleugeligen’ betekent). De ‘echte’ libellen worden meestal echter kortweg libellen genoemd. 

‘Echte’ libellen

‘Echte’ Libellen kun je herkennen aan  een robuuster en meestal breder achterlijf. De achtervleugels zijn aan de basis breder dan de voorvleugels. In rust worden de vleugels meestal gespreid, of zelfs schuin naar beneden gehouden ‘Echte’ libellen hebben grote ogen, die elkaar boven op de kop (bijna) raken.

• Glazenmakers
• Rombouten 
• Bronlibellen 
• Glanslibellen
• Korenbouten 

Juffers

Juffers herken je aan  een lang, dun achterlijf. In tegenstelling tot de echte libellen hebben de vleugels van juffers alle vier dezelfde vorm.

De vleugels worden in rust meestal langs of boven het achterlijf samengeklapt. De ogen zijn gevormd als een halve bol en zijn geplaatst aan de zijkanten van de kop. Bij juffers raken de ogen elkaar niet.

• Beekjuffers 
• Pantserjuffers
• Waterjuffers 
• Breedscheenjuffers 

Welke Libellen en juffers komen in Nederland en België voor?

In Nederland en België komen ongeveer zestig soorten Libellen en juffers voor. In je tuinvijver komen de volgende soorten voor:

Gewone pantserjuffer, houtpantserjuffer, lantaarntje, azuurwaterjuffer, variabele waterjuffer, vuurjuffer, kleine roodoogjuffer, blauwe glazenmaker, platbuik, viervlek, bloedrode heidelibel, bruinrode heidelibel en steenrode heidelibel.

Waar leven Libellen? 

Libellen die leven over het algemeen het grootste deel als larve in het water. Meestal zijn dit geen beken of rivieren, al zijn er wel soorten die ook in stromend water leven. Libellen leven vaak in vennen maar zijn ook in vijvers, sloten en moerassen te vinden. 

Hoe trek je Libellen aan in je tuin? 

Libellen houden van een natuurlijke tuin waar ze goed kunnen jagen. Indien je een tuin hebt waar zij een diversiteit aan insecten en andere beestjes vinden trek je al snel Libellen aan. Libellen en juffers hebben water nodig om te kunnen groeien en overleven. Door een vijver in je tuin te plaatsen kun je libellen in je tuin aantrekken. Het is belangrijk dat er veel waterplanten in je vijver zijn, dit omdat de libellen hier eitjes leggen, groeien tot larven en kunnen schuilen. 

Hoe groter en dieper je vijver is, hoe beter ze zich zullen voortplanten. Kijk dus vooral naar de plek waar je een vijver wilt maken. Zo weet je al of je de juiste grootte en diepte kunt maken. De grootte van een speciekuip is al groot genoeg om een leuke vijver te maken om libellen in aan te trekken. Niet elke vijver is geschikt voor libellen, omdat ze graag veel planten hebben. Een strakke vijver met strakke kanten en geen planten trekt dus al geen libellen. Hoe natuurlijker de vijver hoe beter. 

Plaats zoveel mogelijk inheemse planten in je vijver, dit is goed om libellen aan te trekken en voor de ecologische balans in je tuin. Goede inheemse moerasplanten zijn de dotterbloem,

gele lis (Iris pseudacorus) en zwanenbloem (Butomus

umbellatus). De laatste heeft wel gezond water nodig, maar is erg mooi en trekt veel zweefvliegen, die de libellen graag eten. De gele lis kan erg invasief zijn, kies daarom voor de bontbladige gele lis. Deze Iris pseudacorus ‘Variegata’ heeft geelgroen

gestreept blad, waarbij de strepen in de lengterichting

lopen. Pijlkruid (Sagittaria) kan redelijk invasief zijn  , maar blijft

in ondiep water. Deze plant heeft lieve witte bloempjes

en pijlvormig blad. Kattenstaart (Lythrum) is een mooie inheemse moe-

ras plant, die groeit in gewone tuingrond of in ondiep

moeras. De roze rode bloeiwijze trekt vlinders en

zweefvliegen aan en in het najaar kleuren de bladeren

oranje. Juffers gebruiken deze plant wel als rustplek of

Uitkijkpost.

Ligging vijver

Kijk goed naar de ligging van je vijver, een vijver die gemiddeld 5 a 6 uur zon per dag nodig heeft. Het is daarom belangrijk dat deze niet in de schaduw ligt, ook is het belangrijk dat de vijver niet te veel tussen de bomen en struiken staat. Door de bladval kan de vijver verstopt raken en bladeren kunnen gaan rotten. Dit is niet goed voor de waterkwaliteit en het leven in de vijver. Mocht er wel bladval komen, plaats er dan een netje over. De meest

voorkomende libellen in tuinen zijn paardenbijter,

bruinrode heidelibel, platbuik en blauwe glazenmaker. Met een goede ligging kun je deze dus zeker in je vijver aantrekken. Plaats ook veel schuilplekken in je vijver zoals: stenen, keien, boomstammen etc. Op deze manier hebben libellen een schuilplek en kunnen ze makkelijk eitjes afzetten. Ook kun je goed een moerasgedeelte maken in je vijver, dit doe je door aan de rand van je vijver een zone te maken waarbij je een gedeelte met zand en moerasplanten vult. Wil je een optimale vijver hebben, ga dan altijd naar een vijverspecialist, deze geeft je de juiste informatie en helpt je bij het creëren van een goede vijver. 

Rondom de vijver

Plaats rondom de vijver veel planten die insecten aantrekken, dit trekt ook libellen aan omdat ze voldoende voedsel hebben. Denk aan: vlinderstruiken, bloemenweides etc. Plaats ook wat dood hout, dit vinden sommige soorten prettig om zich aan af te zetten. 

Conclusie: Libellen aantrekken in je tuin is niet moeilijk!

Nu je weet hoe libellen leven en zich voortplanten kun je heel makkelijk je tuin aanpassen. Een waterpartij van minimaal 1,5m2 is belangrijk om libellen en juffers een plek te geven, een metselkuip is al een goede start. Lees je vooral goed in over waterplanten en ga naar een vijverspecialist, deze voorziet je van de juiste informatie. Plant niet te veel uitheemse planten en ga vooral voor inheemse planten. Voor meer informatie over vijvers verwijs ik je naar een specialist. Lees vooral alle tips op mijn blog en maak de wereld groener.